Anonim Şirketler’de ve Limited Şirketler’de Yönetim Kurulu’nun Başlıca Sorumlulukları

T.O.B.B.’un her yıl güncel olarak yayınladığı istatistiksel veriler baz alındığında, Limited Şirketler ve Anonim Şirketlerin, diğer şirket türlerine kıyasla daha fazla tercih edildiği görülmektedir. Ulusal ekonominin işleyişinde ve global finans dünyasında vazgeçilmez konuma sahip olan bu iki şirket türünün yöneticileri ve yöneticilerinin sorumlukları gözardı edilemez bir önem teşkil etmektedir. Ülke genelindeki yeni ticari şirketlerin sayısal verilerinin güncel tablosu şu şekildedir:  

Yönetim Kurulu ve Müdürlerin Görev, Yetki ve Yükümlülükleri

Türk Ticaret Kanunu uyarınca Anonim Şirketler’de ‘Yönetim Kurulu’ ve kendisine bırakılan alanda yönetim; kanun ve esas sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bırakılmış hususlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir. Bunlardan Başlıcaları Şunlardır:

1. Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların verilmesi.
2. Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi.
3. Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması.
4. Esas sözleşmede, aksine ağırlaştırıcı bir hüküm bulunmadığı takdirde, üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanması ve kararlarını toplantıda hazır bulunan üyelerin çoğunluğu ile alması.
5. Toplantılarda, bütün yönetim kurulu üyelerinin, şirket yönetimiyle görevlendirilen kişilerin ve komitelerin bilgi vermekle yükümlü olması
6. Pay defteri, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.

Türk Ticaret Kanunu uyarınca Limited Şirket’in yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. ‘Müdürler’, kanunla veya şirket sözleşmesi ile genel kurula bırakılmamış olan yönetime ilişkin tüm konularda karar almaya ve bu kararları yürütmeye yetkilidirler. Bunlardan Başlıcaları Şunlardır:

1. Şirketin üst düzeyde yönetilmesi ve gerekli talimatların verilmesi.
2. Kanun ve şirket sözleşmesi çerçevesinde şirket yönetim örgütünün belirlenmesi.
3. Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde; muhasebenin, finansal denetimin ve finansal planlamanın oluşturulması.
4. Müdürler ve yönetimle görevli kişilerin, görevlerinde tüm özeni gösterilmesi ve şirket menfaatlerinin dürüstlük kuralı çerçevesinde gözetilmesi.
5. Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse veya diğer tüm ortaklar yazılı olarak izin vermemişse, şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunmaktan kaçınılması.
6. Şirket finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun ve gerekli olduğu takdirde topluluk finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun düzenlenmesi.

Yönetim Kurulu ve Müdürlerin Hukuki ve Cezai Sorumlulukları

Yönetim Kurulu ve Müdürler’in sahip oldukları görev,yetki ve yükümlülüklerin yanı sıra şirketi temsil etmelerinden kaynaklanan  hukuki ve cezai sorumlulukları da bulunmaktadır. Her iki şirket türünde de temsil ve idare organının sorumlulukları büyük oranda benzer olsa da aralarında ayırt edici farklılıklar da bulunmaktadır. Türk Ticaret Kanunu uyarınca: yönetim kurulu üyeleri, ve müdürler kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıylaihlal ettikleri takdirde, hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar. Kanunun çizdiği bu çerçeve her iki şirket türünün temsil ve idare organının genel sorumluluk halini belirler. Hukuki ve cezai sorumluluk bakımından ise iki şirket türü kıyaslandığında iki esas farklılık göze çarpmaktadır. Bunlar:

1. Şahıs Niteliği Bakımından

• Anonim Şirketler’de temsil ve idare yetkisini ortaklardan birine ya da birkaçına vermek veya hiçbirine vermemek şeklinde ihtiyari bir seçim yapmak mümkündür. Üçüncü bir kişiyi şirketin temsil ve idaresine tayin etmekle ortaklar yönetimsel sorumluluktan muaf olmakta ve böylece şahıs bazında hukuki ve cezai sorumluluktan kurtulabilmektedirler.
• Limited Şirketlerde de temsil ve idare yetkisini yine ortaklardan birine ya da birkaçına vermek veya hiçbirine vermemek mümkündür. Fakat en az bir ortağın şirketin yönetim ve temsil yetkisine sahip olma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu zorunluluk, ilgili ortak bakımından yönetimsel yetkinin beraberinde getirdiği hukuki ve cezai sorumluluklardan kaçınma imkanını kaldırmaktadır.

1. Kamu Borcu Bakımından

• Anonim Şirketler’de kamu borçlarından temsil ve idare yetkisine sahip yönetim kurulu sorumludur. Bu sebeple kamu borcundan dolayı oluşan her türlü hukuki ve cezai yaptırım Yönetim Kurulu’na yöneltilecektir. Ortakların sorumluluğu taahhüt edilen sermaye katılma payları dışında bulunmamaktadır.
• Limited Şirketlerde ise ortaklar, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan kamu alacakları için, sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumludur. Ortakların sorumluluğu doğrudan doğruya bütün şahsi mal varlıklarını da kapsamaktadır.