COVID-19 Kapsamında Sporcu Alacakları

GİRİŞ

Tüm dünyayı etkisine alan ve birçok sektörü sekteye uğratan Covid-19 virüsü, spor sektöründe de büyük etkiler yaratmış ve özellikle temasın fazla olduğu takım sporlarına ara verilmesine sebebiyet vermiştir. Bu kapsamda spor kulüplerinin durumu, ödemeler, sporcu maaşları, kamp ücretleri, transfer ödemeleri gibi konularda neler yapılması gerektiği de merak konusu olmuştur. Nitekim bu kapsamda dünyanın öden gelen uluslararası spor federasyonları Coivd-19 kapsamında nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine ilişkin birtakım öneriler yayınlamıştır.

Covid-19’un Profesyonel Futbolcu Sözleşmelerine Etkisi

Yukarıda da belirttiğimiz üzere Covid-19 sebebiyle temasın fazla olduğu tüm takım sporları ve ligler durdurulmuştur. Nitekim bu kapsamda futbolun ve kurallarının düzenleyici konumunda bulunan Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (“FIFA”) de birtakım önlemler almak mecburiyetinde kalmış ve Nisan ayının başında Covid-19: Futbolda Düzenleyici Önlemler (“Covid-19 Football Regulatory Issues”) başlıklı bir bildiri yayınlamış ve Covid-19’un futbol sektöründe de mücbir sebep oluşturduğu açıklamıştır.

Söz konusu bildiri kapsamında 3 ana husus ele alınmıştır:

• Sezon sonunda sona erecek sözleşmeler ile yeni sezon için halihazırda akdedilmiş olan sözleşmeler,
• Covid-19’un bir sonucu olarak sözleşmede düzenlenen yükümlülüklerin yerine getirilememesi,
• Transfer dönemi

1. 2019-2020 Sezonu Sonunda Sona Erecek Olan Sözleşmeler ile 2020-2021 Sezonuna İlişkin Olarak Halihazırda Akdedilmiş Sözleşmelerin Durumu

Bildiğiniz üzere Covid-19 sebebiyle birçok ülkede liglerin ertelenmesine karar verilmiştir. Hastalığın günden güne artması sebebiyle ülkeler aldıkları önlemleri arttırmış olup, bu kapsamda bu sürenin ne kadar devam edeceği ile ilgili kesin bir şey söylemek de mümkün değildir. Bu da hiç şüphesiz sezonun başlangıç ve bitiş tarihlerinin ne olacağı konusunda bir belirsiz yaratmaktadır. İşte bu belirsizliğin nihai bir sonucu olarak ise sözleşmelerin ne zaman sona ereceği sorusu ortaya çıkmaktadır.

TFF Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı’nın 19/3. Maddesi uyarınca; “Her halükarda sözleşmelerin bitiş tarihinin 31 Mayıs olarak tespit edilmesi zorunludur. Sözleşme bitiş tarihinden sonra resmi müsabakaların devam etmesi halinde, sözleşmenin süresi müsabakaların bitimine kadar uzamış sayılır.”

Söz konusu maddeden açıkça görüleceği üzere her ne kadar sözleşmelerin bitiş tarihinin 31 Mayıs olarak tespit edilmesi zorunlu ise de şayet sezon 31 Mayıs’tan sonraki bir tarihte sona eriyorsa, sözleşmenin o tarihte sona ereceği kabul edilmiştir.

Nitekim FIFA tarafından yayınlanan bildiri de bu kapsamda düzenlenmiş olup, söz konusu bildiri uyarınca;

• Profesyonel futbolcu sözleşmesinin ilgili sezonun orijinal bitiş tarihinde (Türkiye için 31 Mayıs’da) sona ermesi durumunda, sözleşmenin sona erme tarihi ilgili sezonun yeni bitiş tarihine kadar uzatılır.
• Önümüzdeki sezonun başlangıç tarihinin ertelenmesi haline; önümüzdeki sezona ilişkin olarak akdedilmiş olan sözleşmelerin başlangıç tarihleri de bu tarihe kadar ertelenecektir.
• Sezonların ve/veya tescil dönemlerinin çakışması halinde ise FIFA, taraflarca aksi düzenlenmediği sürece, sezonları orijinal kadro ile tamamlanabilmesi ve rekabetin korunmasını sağlamak üzere eski takıma öncelik tanınması gerektiğini belirtmiştir.

FIFA, söz konusu hususların (kalıcı veya kiralık) uluslararası transferler bakımından da uygulanacağını belirtmiş ve Profesyonel futbolcu sözleşmesinin yeni başlangıç tarihinden önce sözleşmeye bağlı olarak ödenmesi gereken tüm bedellerin, önümüzdeki sezonun yeni başlangıç tarihine veya ilk tescil dönemine kadar ertelenebileceğini bildirmiştir.

2. Sözleşmede Düzenlenen Yükümlülüklerin Yerine Getirilememesi

Covid-19’un yarattığı durum sebebiyle yukarıda da belirtmiş olduğumuz üzere tüm spor faaliyetlerine ara verilmiş; bu kapsamda futbolcular, teknik ekip ile kulüp çalışanları çalışamayacak hale gelmiştir. Nitekim bu durum kulüplerin mali durumlarını da etkilemiş, kulüpler neredeyse tüm gelirlerini kaybetmiştir.

Söz konusu gelir kaybı hiç şüphesiz sözleşmesel yükümlülüklerin yerine getirilmesini de etkilemiş ve özellikle ödemeler ile ilgili birçok soruyu ortaya çıkarmıştır.

FIFA, futbolcu ve teknik ekibin maaşları ile ilgili olası bir uyuşmazlığın önüne geçmek ve kulüplerin iflas etmesini önlemek adına finansal olarak devamdaki önlemlerin alınmasını önermiştir:

• Öncelikle kulüplerin ve futbolcuların/teknik ekibin karşılıklı anlaşma yoluna gitmesi; bu şekilde ücretleri belirlemeleri önerilmiştir.
• Yerel mevzuata bakılarak, eğer varsa bunların hükümleri uygulanmalıdır.
• Kulüpler ile futbolcuların/teknik ekibin karşılıklı olarak anlaşamaması ve yerel mevzuatın bu hususları düzenlememesi halinde ise kulüpler; iyi niyetli, orantılı ve makul olması şart ile tek taraflı olarak karar verebilecektir. Bu kararın makul olup olmadığı değerlendirilirken ise
  • Kulübün futbolcular/teknik ekip ile karşılıklı bir anlaşmaya varmaya çalışıp çalışmadığı
  • Kulübün ekonomik durumu
  • Orantılılık
  • Sözleşme değişikliğinden sonra ilgili futbolcunun/teknik ekibin net geliri;
  • Kararın tüm kadroya mı yoksa yalnızca belirli kişilere mi uygulandığı

Hususlarının göz önüne alınacağını belirtilmiştir.

• Alternatif olarak liglerin askıya alınması halinde; şayet futbolcunun/teknik ekibin sigorta veya buna benzer kendisini güvence altına alabileceği bir geliri varsa ilgili futbolcunun/teknik ekibin sözleşmesinin de askıya alınabileceği belirtilmiştir.

3. Transfer Dönemi

FIFA Profesyonel Futbolcuların Statüsü Talimatı’nın 6/1. Maddesi uyarınca futbolcular yalnızca, ilgili federasyon tarafından önceden ilan edilen ve her yıl iki dönem olan transfer dönemleri içerisinde tescil edilebilir.  Yine aynı talimatın 5/1. Maddesi uyarınca ise üye federasyonun bu transfer dönemlerini TMS sistemine en geç 12 ay öncesine kadar bildirmesi zorunludur.

Ancak aynı madde kapsamında bu zorunluluğun istisnai koşullarda revize edilebileceği düzenlenmiş olup, Covid-19’un bu istisnai koşullar kapsamında kabul edildiği belirtilmiştir.

Bu kapsamda FIFA, söz konusu transfer dönemlerinin, FIFA tarafından onaylanması şartı ile, 16 haftaya kadar uzatabileceğini ve değiştirilebileceğini bildirmiştir.

4. Türkiye’deki Durum

Türkiye Futbol Federasyonu (“TFF”) Yönetim Kurulu da son dönemdeki gelişmeler ile FIFA tavsiye kararlarına uyumlu olarak 06.05.2020 tarih ve 31 sayılı toplantısında sözleşmelere ilişkin olarak devamda belirtilen kararları almıştır:

“1- Öncelikle kulüpler ile futbolcu ve teknik adamların müsabakalara ara verilen döneme ilişkin sözleşme şartlarını Covid-19’dan kaynaklı ekonomik koşulları dikkate almak suretiyle karşılıklı olarak Türk Hukukuna uygun olarak yeniden belirlemeleri önerilir.”

Bu kapsamda yukarıda da belirttiğimiz üzere öncelikle sözleşme koşulları ile ilgili olarak karşılıklı anlaşma yoluna gidilmesi önerilmiştir.

“2- Tarafların karşılıklı olarak anlaşamadığı durumlarda kulüplerin genel mevzuata uygun olarak tek taraflı şekilde sözleşme koşullarında değişikliğe gitmesi halinde aşağıdaki hususların kulüplerce yerine getirilip getirilmediği TFF Hukuk Kurulları tarafından dikkate alınacaktır:

1. a) İlgili kulüp tarafından futbolcu ve teknik adamlara karşılıklı olarak anlaşma teklifinde bulunulup bulunulmadığı,
2. b) Covid-19 salgını nedeniyle kulübün mevcut ekonomik durumu (ekonomik durumun sekteye uğrayıp uğramadığı), Covid-19 salgını dolayısıyla kulübün uğradığı zararın hesaplanması, (sayılanlarla sınırlı olmamak üzere; sponsorluk ve maç günü gelirlerinden kayıplar, yabancı para birimi ile yapılan sözleşmelerdeki kur farkı kaynaklı maliyet artışı, mağaza satış kayıpları ve benzeri)
3. c) Sözleşmedeki değişikliğin ölçüsü, bu değişikliğin makul ve orantılı olup olmadığı,
4. d) Sözleşmedeki değişiklikten sonra futbolcu veya teknik adamın net gelirinin belirlenip belirlenmediği,
5. e) Sözleşme değişikliğinin ve indirim oranlarının futbolcu ve teknik ekibin bulunduğu tüm kadroya mı yoksa sadece belirli bir futbolcu ve teknik adama mı uygulandığı.”

Bu kapsamda Kulüpler tarafından yapılan tek taraflı değişiklikler/sözleşme bedellerinde yapılan indirimler değerlendirilirken bu sayılan hususların hepsinin değerlendirileceği ve bu kapsamda kararın hakkaniyete uygun olup olmamasına göre karar verileceği belirtilmiştir.

3- Alternatif olarak, Covid-19 salgını nedeniyle kulüplerin müsabakalara ara verilen dönemi kapsayacak şekilde ve genel mevzuata uygun olarak sözleşmeleri askıya almaları halinde aşağıdaki hususları yerine getirip getirmedikleri TFF Hukuk Kurulları tarafından dikkate alınacaktır:

1. a) Futbolcu ve teknik adamlara bu dönem için uygun nitelikte sigorta koşullarının sağlanıp sağlanmadığı,
2. b) Bu dönemde yeterli düzeyde alternatif gelir desteğinin/olanaklarının sağlanıp sağlanmadığı,
3. c) Kulüpler ve çalışanlar arasındaki sözleşmelerin askıya alınıp alınmadığı,
4. d) Sözleşmelerin askıya alındığının yazılı olarak usulüne uygun şekilde ilgili tarafa bildirilip bildirilmediği.”

Bu madde kapsamında ise sözleşmelerin askıya alınması hali düzenlenmiş olup, askıya alma işleminin bu hususlara uygun olarak yapılmaması halinde kulüplerin hukuki sorumluluğu doğacağı belirtilmiştir.

Bu kapsamda TFF, tavsiye niteliğindeki kararlarını alırken FIFA’nın yukarıda bahsettiğimiz önerileri kapsamında düzenleme yapmış olup, bu sebeple düzenleme yapılmayan konularla ilgili olarak FIFA’nın ilgili öneri yazısı kapsamında karar verilmesi muhtemeldir.

Covid-19’un Profesyonel Basketbolcu Sözleşmelerine Etkisi

Basketball Arbitral Tribunal (“Basketbol Tahkim Mahkemesi” veya “BAT”) tarafından da Covid-19’un etkileri sebebiyle izlenecek yollara ilişkin olarak 20.04.2020 tarihli bir kılavuz yayınlanmıştır. Nitekim söz konusu kılavuzun Covid-19 kapsamında yalnızca geçici olduğunu ve yerel şampiyonaların ertelenmesi ile sona erdirilmesinden kaynaklanan sonuçları ele almak amacıyla yayınladığı belirtilmiştir.

Öncelikle kılavuz ve işbu yazımız kapsamında belirtilen “Lockdown Period” (“Askı Dönemi” olarak anılacaktır.) terimi; 2019-2020 sezonunun askıya alınma/sona erme tarihi ile sezonun devam ettirildiği veya şayet devam ettirilmez ise sona erdirildiği tarih arasındaki dönemi kapsadığını belirtmek isteriz

Söz konusu kılavuz kapsamında öncelikle dostane çözümlere öncelikle verilmesi önerilmiştir. Bu kapsamda BAT, 4 öneride bulunmuştur:

• Tarafların sözleşmesel uyuşmazlıkları öncelikle iyi niyet kurallarına bağlı olarak yeniden müzakere etmeleri gerekmektedir.
• Bu hususun ihlali halinde, olası bir uyuşmazlık sonucunda ortaya çıkacak olan yargılama giderleri, bu yükümlülüğü ihlal eden tarafa yüklenecektir.
• Geçersizlik için herhangi bir gerekçe bulunmaması halinde hakemler, ilgili kılavuza aykırı olsun veya olmasın öncelikle dostane şekilde alınan bu kararlara uygun hareket edecektir.
• Askı Döneminin başlangıcından sonra alınan kararların, Covid-19 sebebiyle alındığı farz edilecektir.

Önemle belirtmek isteriz ki, BAT, kılavuzda yayınlanan hususların Askı Süresinin başlamasından sonra yapılan sözleşmeler ile ilgili sürenin başlaması sonrasında karşılıklı veya tek taraflı olarak uzatılan sözleşmeleri kapsamadığını zira bu sözleşmelerin Covid-19 göz önüne alınarak akdedildiğini varsayacaktır.

1. Risklerin Bölünmesi

Yine söz konusu kılavuz uyarınca profesyonel basketbolcu sözleşmelerinin tüm bedelin eksiksiz olarak ödeneceği garanti eden maddeleri (fully guaranteed contract) ile basketbolcunun kadroda olmasını garanti eden maddeleri (no cut contract) kapsamında Covid-19 sebebiyle ekonomik risk bölünmesi yapılamayacağı belirtilmiştir. Bunlar dışındaki sözleşmeler ile ilgili olarak ise;

Sözleşmede açıklık yoksa Covid-19’un etkileri yalnızca taraflardan birine uygulanamaz. Bu kapsamda olumsuz sonuçlar taraflara arasında eşit şekilde bölünecektir. Şayet sözleşmede açıkça bu durumlar düzenlenmiş ise ancak söz konusu risklerin uygulanması taraflar arasında eşitsizliğe neden oluyorsa, bu halde hakem, BAT mevzuatına uygun olarak sözleşme ile bağdaşmayan kararlar alabilir.

2. Sözleşmenin Feshi

BAT, salgın gerekçesi ile profesyonel basketbolcu sözleşmelerinin otomatik olarak sonlandırılamayacağını ve Covid-19’un taraflardan herhangi birine tek taraflı fesih hakkı vermediğini belirtmiştir.

Ancak profesyonel basketbolcu sözleşmesi taraflardan herhangi biri tarafından Askı Dönemi öncesinde feshedilmişse, bu hallerde Covid-19 hükümleri uygulanmayacak olup, BAT mevzuatının genel hükümleri uygulanacaktır. Nitekim Covid-19’dan kaynaklanmayan sebeplerle ve hukuka aykırı olarak sözleşmelerin feshedilmesi halinde zararlar hesaplanırken, Covid-19’un etkisi dikkate alınmayacaktır. Böyle bir durumda özellikle, yapılan sözleşmeye dayalı ihlalin niteliği, güdüsü ve ağırlığı, ihlalin Askı Dönemine tarih olarak yakınlığı ve ihlalin ardından tarafların davranışı göz önüne alınacak ve uygun bulunması halinde kulüpler açısından zararlar hesaplanırken Covid-19’un etkisi de göz önüne alınabilir.

Önemler belirtmek isteriz ki, taraflar arasında dengesizlik yaratmadığı veya sözleşmede aksi açıkça kararlaştırılmadığı hallerde, 2019-2020 sezonunun uzatılması halinde, kulüpler ile basketbolcular/teknik ekip arasındaki sözleşmeler de bu sona erme tarihine kadar uzatılmış sayılır.

Askı Döneminden önce, bir basketbolcu/teknik direktör 2020/21 sezonu için başka bir takımla sözleşme yapmışsa ve 2019/20 sezonu için yaptığı sözleşme de bir üstte belirtildiği şekilde uzatılmışsa; bu halde basketbolcu/teknik direktör, eski kulüp ve yeni kulüp, orantılı ve adil bir şekilde iyi niyet kuralları çerçevesinde ilgili uyuşmazlığa dostane yolla çözüm bulmaya çalışacaktır.

3. Kulüplerin Yükümlülükleri

Askı Dönemi süresinde kulüplerin sözleşme yükümlülükleri ile ilgili olarak devamdaki hususların uygulanacağı belirtilmiştir:

• Diğer menfaatler (araba, barınma, yemek, sağlık sigortası vb.): Kulüp, basketbolcunun iyi niyetle hareket etmesi, bunlara ihtiyaç duyması ve orantılı olması halinde söz konusu menfaatleri sağlamaya devam edecektir.
• Bonus (Prim): Askı Dönemi öncesi muaccel olan bonus alacakları aynı şekilde devam edecek olup, bunların vadeleri 2020/2021 sezonu başlangıcına kadar ertelenmiştir. Bu kapsamda Askı Dönemi içerisinde hiçbir bonus alacağı doğmayacaktır. Ancak sezonun tamamlanmaması halinde ise kulübün 2019/20 sezonundaki ulusal ve uluslararası şampiyonalardaki sıralamasına bağlı olarak sözleşmede düzenlenen bonuslar ödenmeyecektir.
• Maaşlar: Askı Dönemi boyunca basketbolcuların ve teknik ekibin, kulübe vereceği hizmetler askıya alındığı ve bu durumun sözleşmelerin akdedilirken göz önüne alınan finansal durumları değiştirdiği açıktır. Kulüpler tarafından oyunculara ve teknik ekibe ödeme yapılırken devamdaki hususlar dikkate alınacaktır:
  • Maaş indiriminin büyüklüğü basketbolcunun/antrenörün aylık maaşına bağlı olacaktır. Bu kapsamda aylık 2500-Euro’ya kadar olan ücretlerde %0-%20 arası; aylık 2500-Euro’nun üstünde olan ücretlerde ise %50 civarında indirim yapılabilecektir. Bu indirimlere hakemler tarafından karar verilecek olup, indirim oranları belirlenirken
    • Prensip olarak, daha düşük maaşların daha yüksek maaşlardan daha düşük bir indirime tabi tutulması gerektiği göz önüne alınarak toplam maaş tutarı;
    • Covid-19 krizinin bir sonucu olarak kulübün mali durumu;
    • Basketbolcunun/antrenörün bireysel koşulları, özellikle makul yaşam maliyetleri;
    • Tarafların iyi niyetli davranıp davranmadığı;
    • Orantılılık ve makul olma ilkesi (Özellikle kulübün maaş indirimi ile elde edeceği ücretleri nasıl kullanacağı incelenecektir.) göz önüne alınacaktır.
  • Maaş indirimleri ile ilgili olarak her bir taraf delillerini sunmakla yükümlüdür.
  • 2019/20 sezonunun Askı Dönemi sonrasında devam etmesi halinde aylık ücretlerde, kulübün normal bir sezona göre gelirlerinin daha az olması göz önüne alınarak, indirim yapılacaktır. Ancak bu indirimin Askı Dönemindeki orandan daha yüksek olmayacak ve %50’yi geçmeyecektir.
  • Askı Döneminden önce ödenen maaşlarla ilgili olarak geriye dönük olarak indirim yapılamaz. Ancak bu bedellerin %50’lik kısmına ilişkin vadeler, kulübün iflastan kaçınmak için böyle bir ertelemeye ihtiyacı olması halinde, yerel şampiyonada 2020/21 sezonunun başlangıç tarihine kadar ertelenebilir.
• Belirtmek isteriz ki, kılavuzda Kulüplerin; basketbolcularına ve antrenörlerine karşı bakım görevi altında olmaları sebebiyle ortaya çıkabilecek sonuçları hafifletmek için ülkelerinde ilan edilen tüm mali yardımlara başvurmaları gerektiğini belirtmiştir.
  • indirim yapmak Kilitleme Dönemi boyunca hiçbir bonus tahakkuk ettirilmez. Kilitleme Dönemi’nden sonra ilgili şampiyona tamamlanmadığı sürece, kulübün 2019/20 sezonu için ulusal ve uluslararası şampiyonalarına yerleştirilmesine bağlı olarak hiçbir bonus tahakkuk ettirilmez.

4. Oyuncuların Yükümlülükleri

Söz konusu kılavuz kapsamında basketbolcuların, spor hizmetleri sunma yükümlülüğü, halk sağlığı yönergelerinin izin verdiği ölçüde Askı Dönemi boyunca askıya alınmış olup, spor dışı hizmetlerle ilgili sözleşmesel yükümlülüklerin geçerli halk sağlığı yönergelerine aykırı olmadığı sürece devam ettiği belirtilmiştir. Bu kapsamda basketbolcular, bu süre zarfında sözleşmeleri tamamen askıya alınmış gibi hareket edemeyeceklerdir.

Buna ek olarak basketbolcuların, mümkün olduğu ölçüde formda kalmak ve sağlıklı kalmak amacıyla, yargı organları tarafından izin verilen takım etkinliklerine katılmakla yükümlü olduğunu belirtmek isteriz.

5. Temsilci Sözleşmeleri

Temsilci sözleşmeleri ile ilgili olarak özel bir düzenleme yapılmamış olup, olası uyuşmazlıklarda ilgili kılavuz hükümlerinden yararlanılacağı belirtilmiştir.

SONUÇ

Yukarıda belirttiğimiz üzere Covid-19 tüm alanlarda olduğu gibi spor hukuku alanında da birçok soru ortaya çıkarmış olup, uluslararası yargı mercileri bu hususlar ilgili olarak öneri niteliğinde birtakım kılavuzlar yayınlamıştır.

Belirtmek isteriz ki, Türkiye Basketbol Federasyonu tarafından yerel uyuşmazlıklar ve ödemeler ile ilgili olarak açıklama yapılmamıştır. Ancak hiç şüphesiz karar mercileri, olası kararlarında bu hususları göz önüne alacaktır.

Voleybol alanında ise ulusal veya uluslararası alanlarda herhangi bir açıklama yapılmamış olup, genel hükümler uygulanmaya devam edecektir.