7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. Maddesinin 15. Fıkrasına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı
Anayasa Mahkemesi(“AYM”), 12/10/2017 tarihli ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. maddesinin 15. fıkrasında yer alan ve asıl işveren–alt işveren ilişkisi mevcutken işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın sağlanabilmesi için her iki işverenin de görüşmelere birlikte katılmasını ve iradelerinin uyumlu olmasını şart koşan hükmü Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmiştir. İptal gerekçesi, söz konusu kuralın Anayasa’nın 36. maddesiyle güvence altına alınan mahkemeye erişim hakkına orantısız bir sınırlama getirmesidir. Mahkeme, bu zorunluluğun işçinin katlanamayacağı ağır bir yüke neden olduğunu vurgulamıştır.
1. HÜKMÜN İÇERİĞİ VE UYGULAMADAKİ SONUÇLARI
İşçiye Yüklenen Aşırı Külfet ve Taraf Belirsizliği Sorunu
İptal edilen düzenleme, işçiyi asıl işveren ve alt işveren arasındaki hukuki ilişkiyi tespit etmeye ve her iki işvereni de arabuluculuk sürecine dahil etmeye mecbur bırakmaktaydı.
Ancak, işverenlerin aralarındaki bu ilişkiyi gizli tutabilme olasılığı dikkate alındığında, işçinin bu durumu bilmemesi sık karşılaşılan bir ihtimaldir. Bu nedenle işçi yalnızca bildiği işverene karşı arabuluculuk yoluna başvurup sonrasında dava açsa dahi, yargılama sürecinde asıl işveren–alt işveren ilişkisinin sonradan ortaya çıkması durumunda davayı yürütememe riskiyle karşı karşıya kalmaktaydı.
2. ANAYASA MAHKEMESİ’NİN DEĞERLENDİRMESİ
Mahkemeye Erişim Hakkı ve Ölçülülük İlkesi Açısından İnceleme
“AYM”, söz konusu kuralın yargılamada taraf sıfatı sorunlarını önleme ve işverenleri arabuluculuk sürecine dahil etme gibi kamusal yararları hedeflediğini kabul etmiştir.
Bununla birlikte, bu kamusal yararların gerçekleştirilmesi amacıyla işçinin mahkemeye erişim hakkından kaynaklanan bireysel yararından – orantısız bir şekilde – fedakârlık yapmasının istendiğini belirtmiştir. Mahkeme, bireysel yarar ile kamusal yarar arasında kurulması gereken makul dengenin bozulduğunu ve getirilen sınırlamanın ölçülülük ilkesine aykırı olduğunu tespit etmiştir. Bu gerekçelerle 7036 sayılı Kanun’un 3. maddesinin 15. fıkrasının iptaline oy çokluğuyla karar verilmiştir (E.2024/157, K.2025/121, T.03.06.2025).
3. SONUÇ
Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, iş hukukunda arabuluculuk sürecinin işçiler açısından daha erişilebilir ve adil hale getirilmesi yönünde önemli bir adımdır.
Mahkeme, işçilerin dava açma haklarının birtakım usuli engellerle sınırlandırılamayacağını açıkça ortaya koyarak mahkemeye erişim hakkının kapsamını güçlendirmiştir.
Bu karar, hem arabuluculuk kurumunun işlevselliğini koruyacak hem de işçilerin hak arama özgürlüğünü güvence altına alacak dengeli bir yaklaşımın gerekliliğini vurgulamaktadır.
Dolayısıyla, iş uyuşmazlıklarında tarafların yargıya erişimini kolaylaştıracak yeni düzenlemelerin yapılması, hukuk devleti ilkesinin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.
Anayasa Mahkemesi Kararına ulaşmak için tıklayınız.
