Anonim Şirketin Tasfiyesi

Anonim şirketin sona ermesi ve tasfiyesi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 529 ve devamında düzenlenmektedir.

I. Anonim Şirketin Sona Ermesi

TTK uyarınca, anonim şirketin sona erme sebepleri şunlardır:

1. Esas sözleşmedeki sürenin sona ermesinden sonra şirketin faaliyetini durdurması (TTK m.529/1-a),
2. İşletme konusunun gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesinin imkansız hale gelmesi (TTK m.529/1-b),
3. Esas sözleşmede öngörülmüş herhangi bir sona erme sebebinin gerçekleşmesi (TTK m.529/1-c)
4. 421/I-3,4 hükümleri uyarınca sermayenin dörtte üçünü temsil eden pay sahipleri veya temsilcilerinin olumlu oyuyla alınacak genel kurul kararı (TTK m.529/1-d)
5. Anonim şirketin iflasına karar verilmesi (TTK m.529/1-e),
6. Kanunlarda öngörülen diğer haller (TTK m.529/1-f),
7. Uzun süredir kanunen gerekli olan organlardan birisinin mevcut olmaması veya genel kurulun toplanamaması halinde mahkemenin vereceği fesih kararı (TTK m.530),
8. Azınlık pay sahiplerinin haklı sebeplerin varlığı halinde mahkemeden şirketin feshini talep etmesi (TTK m.531).

II. Anonim Şirketin Tasfiyesi

A. Tasfiyenin Genel İlkeleri

Sona eren şirket kural olarak tasfiye sürecine girer (TTK m. 533/I). Tasfiye halindeki şirket, tüm aktiflerini paraya çevirir, alacaklarını tahsil eder ve borçlarını öder.

Anonim şirketin sona ermesi, iflas ve mahkeme kararından başka bir sebepten kaynaklanmışsa yönetim kurulu tarafından ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir (TTK m. 532).

Tasfiye sürecine giren şirketin tüzel kişiliği devam eder ve ticaret unvanına “tasfiye halinde” ibaresi eklenir (TTK m. 533/II).

Şirketin kar elde etme ve paylaşma amacı kendiliğinden tasfiye amacına dönüşür. Bu bakımdan tasfiye sürecinde şirket organlarının yetkileri tasfiye amacıyla sınırlıdır (TTK m. 533). Dolayısıyla tasfiye amacıyla bağdaşmayan ve bu sınırın aşılması sonucunu doğuracak işlemler kural olarak şirketi bağlamaz.

B. Tasfiye Memurları

Esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla ayrıca tasfiye memuru atanmamışsa tasfiye işlemleri yönetim kurulu tarafından yürütülür (TTK m. 536/I). İflas sebebiyle tasfiyede ise tasfiye işlemleri iflas idaresi tarafından yerine getirilir (TTK m. 534).

Mahkeme tarafından şirketin feshine karar vermesi durumunda, tasfiye memurları mahkeme tarafından atanır (TTK m. 536/III).

Temsile yetkili tasfiye memurlarından en az birisi, Türk vatandaşı olmalı ve yerleşim yeri Türkiye’de bulunmalıdır (TTK m. 536/IV). Şirketi temsile yetkili tasfiye memurlarından hiçbirisi Türk vatandaşı değilse ve hiçbirisinin Türkiye’de yerleşim yeri bulunmuyorsa, mahkeme pay sahiplerinden veya alacaklılardan birinin veya Ticaret Bakanlığının istemiyle, söz konusu şarta uygun birisini tasfiye memuru olarak atar (TTK m. 537/III).

Tasfiye memurları, esas sözleşme veya genel kurul kararıyla atanmış ise genel kurul her zaman bu kişileri görevden alabilir ve yerlerine yenilerini atayabilir. Bunun yanında, haklı sebeplerin varlığı halinde pay sahiplerinden herhangi birisinin istemiyle mahkeme tarafından azil ve atama kararı alınabilir (TTK m. 537/II).

Tasfiye memurları, yönetim kurulu tarafından ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir (TTK m. 536/II).

Tasfiye memurları, tasfiye süresince, şirket organları yanında, TTK m. 540 vd.’nda öngörülen tasfiye işleri sınırlı olarak şirketi yönetim ve temsile yetkilidir (TTK m. 539).

C. Tasfiye İşleri:

1. İlk Envanter ve Bilançonun Hazırlanması: Tasfiye memurları, şirketin durumunu inceler, şirketin malvarlığını hesaplar. Yapılan incelemelerin ardından şirketin o andaki finansal durumunu gösteren bir bilanço ve envanter düzenlenir ve bunlar genel kurulun onayına sunulur (TTK m. 540/I).

Genel kurulun hazırlanan bilanço ve envanteri onaylamasının ardından, tasfiye memurları şirketin tüm malvarlığına, ticari defter ve belgelerine el koyar (TTK m. 540/II).

2. Alacaklılara Bildirim Yapılması: Tasfiye sürecinde şirket, şirket defterleri ve diğer belgelerden şirket alacaklısı olduğu tespit edilen kişileri alacaklarını bildirmek için çağırır. Bu kişilerden yerleşim yerleri bilinenler taahhütlü mektupla, diğer alacaklılar ise Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde (TTSG) ve şirketin internet sitesinde ve aynı zamanda esas sözleşmede öngörülen şekilde, birer hafta arayla yapılacak üç ilanla şirketin sona erdiği konusunda bilgilendirilirler ve alacaklarını tasfiye memurlarına bildirmek için çağrılırlar (TTK m.541/I).

Şirketin, henüz muaccel olmayan veya hakkında uyuşmazlık bulunan borçları bu borcu karşılayacak tutarda bir teminat ile güvence altına alınmadıysa veya şirket varlığının pay sahipleri arasında paylaşımı bu borçların ödenmesi şartına bağlanmadıysa, söz konusu borcu karşılayacak tutar notere depo edilir (TTK m. 541/III).

3. Diğer Tasfiye İşleri: Anonim şirket tasfiye aşamasına girdiğinde şirketin başlanmış işlemleri tasfiye memurları tarafından tamamlanır. Şirket pay bedellerinin henüz ödenmeyen kısımları tahsil edilir. Şirketin aktif değerleri paraya çevrilir. Şirket borçlarının ilk tasfiye bilançosundan ve alacaklılara yapılan çağrıdan anlaşılan duruma göre, şirket varlığından fazla olmadığı saptanmışsa, bu borçlar ödenir (TTK m. 542/I,a).

Şirket borçları şirket varlığından fazla ise tasfiye memurları bu durumu derhâl şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine bildirmekle yükümlüdür. Mahkeme iflasın açılmasına karar verir (TTK m. 542/I,c).

Tasfiye memurları TTK m. 542’de öngörülen diğer tasfiye işlerini yürütmekle yükümlüdür (TTK m. 542).

4. Kesin (Son) Bilanço: Tasfiye memurları tasfiye sonunda kesin bilançoyu düzenleyerek genel kurulun onayına sunar (TTK m. 542/I,d).

5. Tasfiye Bakiyesinin Dağıtımı: Tasfiye sona erip pay sahiplerine pay bedelleri geri verildikten sonra kalan varlık, esas sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa pay sahipleri arasında ödedikleri sermayeler ve imtiyaz hakları oranında dağıtılır. Esas sözleşmede tasfiye payına ilişkin imtiyazlar öngörülmüşse, bunlar da dikkate alınır (TTK m. 543/I)

Tasfiye bakiyesinin dağıtımı için alacaklılara yapılan son çağrıdan itibaren en az üç ay geçmiş olmalıdır. Ancak, alacaklılar için bir tehlikenin mevcut olmadığı hallerde mahkeme tarafından üç ay geçmeden de dağıtıma izin verilebilir (TTK m. 543/II).

6. Ticaret Unvanının Sicilden Terkini: Tasfiyenin sona ermesi üzerine, tasfiye memurlarının sicil müdürlüğünden istemi üzerine şirketin ticaret unvanı sicilden terkin edilir. Terkin ilan edilir (TTK m. 545/I). Terkin ile anonim şirket tüzel kişiliği ortadan kalkar.