Buluşunuz Patentlenebilir mi?

Buluş nedir?

Buluş, ilgili olduğu teknik alanın uzmanı tarafından, tekniğinin normalde uygulanan durumundan aşikâr bir şekilde farklı bir faaliyet sonucu gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir. Genellikle buluş kavramına sınır getirmemek adına “teknik bir sorunu ortaya koyan teknik bir çözüm yolu gösterimi” olarak da nitelenebilir.

Bir buluşun patentle korunabilmesinin ön koşulları, teknik bir özelliğinin ve tekrarlanabilirliğinin olmasıdır. Buluş tanımını sınırlandırmamak adına, bir şeyin buluş olduğunun göstergeleri olarak;

• konu hakkında daha önce başarısız çalışmalar yapılmış olması,
• daha önce düşünülmemiş bir sorunun çözülmüş olması,
• basit/ucuz/fonksiyonel bir çözümün geliştirilmiş olması,
• ilgili alanda gördüğü kabul ve beğeni,
• elde edilen ekonomik ve ticari başarı

unsurları sayılabilecektir.

Ancak zaten bilinen unsurların birleştirilmiş olması veya üzerlerinde yapılan önemsiz değişiklikler buluş olarak sayılamayacaktır.

Patent nedir?

Koruma koşullarını taşıyan bir buluş için verilen ve o buluş üzerindeki tekel kullanma yetkisini ispatlayan belgeye ise patent denilmektedir. Patent, buluş sahibinin buluşunu üretmesi, kullanması, satması veya ithal etmesi gibi haklarını kullanması adına belirli bir süreliğine Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilen resmi bir belgedir. Söz konusu buluş hangi alanda üretilmiş olursa olsun, patent belgesi alınabilmesi için (i) yeni olmak, (ii) buluş basamağı içermek ve (iii) sanayiye uygulanabilirlik şartlarını sağlaması gerekmektedir. Patent sahibi, buluşun yeri, teknolojik alanı ve ürünlerin ithal veya yerli üretim olup olmadığına bakılmaksızın patent hakkından yararlanabilecektir.

Patente konu olamayacak haller:

Patentin hangi durumlarda verilip verilmeyeceği Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenmiştir. İlgili sınırlamalara nazaran; kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar, biyolojik işlemler, tüm tedavi yöntemleri, insan bedeni öğelerinden birinin sadece keşfi, insan klonlama faaliyetleri ve insan ya da hayvanlara tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik değiştirme işlemleri ve bunlar sonucunda elde edilen hayvanların patente söz konusu olamayacaklarını söyleyebiliriz.

Patent sahibinin patentin kullanımını önleyebileceği haller:

Patent sahibinin aşağıda belirtilen hallerde patent konusu buluşunun izinsiz olarak kullanılması hallerinde, söz konusu fiillerin önlenmesini talep etme hakkına sahiptir:

• Patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurulması.
• Patent konusu olan bir usulün kullanılması.
• Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının başkalarına teklif edilmesi.
• Patent konusu usul ile doğrudan doğruya elde edilen ürünlerin satılması, kullanılması, ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurulması.

Ürün patenti ve usul patenti ayrımı:

Patent, ürün ve usul patenti olmak üzere ikiye ayrılır. Ürün, buluş fikrinin somutlaştığı şeydir, ancak ürün belirli bir nesne dışında, bölümler arası bağlantı kuran ya da başka bir üründen yararlanan bir nesne de olabilir. Ürün patenti ortaya çıkan sonuç için değil, sonucu gerçekleştiren ürünün patentlenmesidir. Usul patentinde ise maddi bir ürün söz konusu değildir. Usul patenti, bir ürünün meydana getirilmesi, bunun devam ettirilmesi ya da ortaya çıkmasına engel olunmasına ilişkin teknik bilgilerin patentlenmesidir.

Patent başvuru süreci:

Patent başvurusu gerçekleştirilmeden önce, patent almak isteyen kişinin buluş olduğunu iddia ettiği şeyin gerçekten buluş olup olmadığının araştırmasını yapmış olması gerekmektedir. Bu araştırma sonucunda buluş olduğuna kanaat getirildiği takdirde, buluş sahibinden buluşunu ayrıntılı şekilde anlattığı bilgi, belge ve resimler istenir. Alınan bu veriler doğrultusunda vekil tarafından patent tarifnamesi usulüne uygun şekilde düzenlenir ve buluşu yapan kişi tarafından kontrolleri sağlanır.

Patent başvurusunda bulunurken (i) başvuru formu, (ii) buluş konusunu açıklayan tarifname, (iii) istem, (iv) tarifname ya da istemlerde atıf yapılan resimler, (v) özet ve (vi) başvuru ücretinin ödendiğini gösterir bilgiler hazırlanmalıdır. Patent verilmesi talebi, başvuru sahibinin kimlik ve iletişim bilgileri ile tarifname veya önceki başvuruya yapılan atfın Kuruma verildiği tarih itibariyle, patent başvuru tarihi kesinleşmiş ve başvuru işleme alınmış sayılacaktır. Başvurunun şekli inceleme aşamasında gerekli belgelerden herhangi birinin eksik olması halinde başvuru işleme alınmayacaktır, ancak herhangi bir eksiklik bulunmaması ya da eksikliklerin süresi içerisinde giderilmesi halinde başvuru hakkında araştırma raporu düzenlenmesi aşamasına geçilebilecektir.

Başvuru sahibi, başvuru tarihinden itibaren 12 ay içerisinde ücretini ödediği takdirde araştırma talebinde bulunmuş sayılacak, aksi halde başvuru geri çekilmiş sayılacaktır. Uygun şekilde araştırma talebinde bulunulduğu takdirde araştırma raporu düzenlenerek başvurucuya bildirilerek Bültende yayınlanacaktır.

Araştırma raporunun düzenlenmesi hususunda eksikliklerin olması durumunda başvuru raporunun düzenlenme aşaması aksayacaktır, bu gibi hallerde başvuru sahibinden konu hakkındaki itirazlarını veya başvurusu hakkındaki değişikliklerin bildirim tarihinden itibaren 3 ay içerisinde sunması beklenecektir. İtirazda bulunulmaması veya yapılan değişikliklerin kabul edilmemesi halinde başvuru Kurum tarafında reddedilir.

3. kişiler, patent başvurusunun yayınlandığı tarihten itibaren başvuruya konu olan buluşun patent verilebilirliği hakkında görüşlerini sunabileceklerdir. Patente sağlanan koruma ise, patent başvurusu Bültende yayınlandığı tarihten itibaren geçici olarak tanınacaktır. Buluş ve hakkındaki başvurunun Kanun hükümlerine uygun bulunmaması halinde görüşlerini sunması ve başvuru kapsamını aşmamak şartıyla gerekli değişiklikleri yapması için başvuru sahibine bildirimde bulunabilir. Ancak bu kapsamda yapılacak bildirimler 3’ü geçmeyecek ve süresi başvuru tarihinden itibaren 3 ayı aşmayacaktır.

Gerçekleştirilen incelemeler sonucunda buluş ve başvurusunun Kanun hükümlerine uygun bulunması halinde başvuru sahibine bildirimde bulunularak patent verilecek ve söz konusu karar ile patent Bültende yayınlanacaktır.

Patentin koruma süresi ve bu sürenin uzatılması:

Patentin koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 20 yıldır ve bu süre uzatılamaz. Patent hakkının sona ermesi halinde buluş sahibine bildirimde bulunularak, durum Bültende yayınlanır. Patent hakkının sona erdiği bildirimi tarihinden itibaren 2 ay içerisinde telafi ücreti ödendiği takdirde patent hakkı yeniden geçerlilik kazanacak ve yeniden Bültende yayınlanacaktır.

Patent hakkı tecavüze uğrayan patent sahibi aşağıdaki talepleri mahkemeden isteyebilir:

• Tecavüzün önlenmesi, durdurulması, giderilmesi, tespiti
• Maddi, manevi tazminat ve itibar tazminatı
• El koyma
• Ürünler ve araçlar üzerinde mülkiyet hakkının tanıması
• Şekil değiştirme ve imha
• Mahkeme kararının ilgililere tebliği, kamuya ilan yoluyla duyurulması ve hükmün ilanı
• İhtiyati tedbir

Yukarıdaki açıklamalarımız çerçevesinde patent, başvurmadan önce yapılan araştırmadan başlayarak sonlandırılmasına kadar belirli bir kurallar bütününe tabidir. Bu kapsamda patent sahibine geniş korunma hakkı da tanınmıştır. Bu nedenlerle tüm buluş ve fikirlerinizin yetkililer tarafından korunması için ve tüm dünya çapında benzer fikirlere sahip olan insanlara karşı haklarınızı sağlama almak için tüm sürecin özenle takip edilmesini öneririz.