Covid-19 Kapsamında Kısa Çalışma Nasıl Yapılır?
KISA ÇALIŞMA NEDİR?
COVID-19 salgınının her geçen gün ortaya çıkan etkileri nedeniyle kısa çalışma uygulaması başlatılmıştır. Bu uygulamanın nasıl yapılacağı ile ilgili bilgiler 22.03.2020 tarihinde Türkiye İş Kurumu (“İşkur”) tarafından yayınlanan Kısa Çalışma Ödeneği başlıklı duyuru (“Duyuru”) ile yapılmıştır.
Kısa çalışma genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.
Duyuruda zorlayıcı sebepler olarak; işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar sayılmıştır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki uygulama yasa uyarınca en fazla 3 ay olarak uygulanabilmektedir. Ancak bu süre Cumhurbaşkanı kararı işle 6 aya kadar çıkarılabilmektedir.
KISA ÇALIŞMANIN YASAL DAYANAĞI NEDİR?
Kısa çalışmanın yasal dayanağı, 5763 sayılı yasanın 18. maddesi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen 2 numaralı ek maddedir.
KORONA VİRÜS ETKİLİ KISA ÇALIŞMA TALEBİNDE BULUNULMASI VE TALEBİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Korona virüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren; buna ilişkin kanıtlarla birlikte Kısa Çalışma Talep Formu ile kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilir.
Başvuruların işyerine gidilmeden de belge üzerinden hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için korona virüsten olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvuruya eklenmesi önem taşımaktadır. Gerektiğinde işverenle irtibata geçilerek ilave belgeler talep edilebilecektir. İşverenlere başvurusunun alındığı yine aynı yolla en kısa sürede bildirilecek ve başvurular uygunluk tespiti amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir.
UYGULAMA ŞARTLARI NELERDİR?
Kanun maddesinde de açıkça belirtildiği üzere uygulama için genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinden birinin mevcut olması gerekmektedir.
Yönetmeliğin 3. maddesi uyarınca uygulamayı zorunlu kılan hallerin tanımı açıkça yapılmış olup, zorlayıcı sebepler arasında “salgın hastalık” ibaresi de bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ nün açıklaması sonrası ve ülkemizde de vaka sayılarının artışı dikkate alındığında korona virüsü salgınının işverenler için zorlayıcı sebep olacağı açıkça ortadadır.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN YARARLANMAK İSTEYEN İŞVEREN NE YAPMALIDIR?
Kısa çalışma Uygulaması ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak isteyen işveren, yönetmeliğin 4. Maddesi uyarınca Türkiye İş Kuruma’ na, işyerinde uygulanan bir toplu iş sözleşmesi var ise sözleşmeye taraf sendikaya yazılı bildirimde bulunmalıdır.
İşveren işbu bildirimde,
-Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin işyerine etkilerini ve zorlayıcı sebebin ne olduğunu belirtmek,
-İşyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasını, işyeri İŞKUR numarasını ve sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını belirtmek,
– Manyetik ve yazılı ortamda Kurumca belirlenen formatta hazırlanan kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi Kurum birimine teslim etmek,
zorundadır.
Usulüne uygun olarak yapılan başvuru üzerine işbu talep kurum tarafından incelenir. İş müfettişleri tarafından yapılan incelemede talebin uygun bulunması halinde durum işverene bildirilir. İşveren de kurum tarafından iletilen uygunluk tespitini var ise Toplu İş Sözleşmesi tarafı sendikaya bildirir ve ayrıca işyerinde ilan eder.
Uygunluk tespiti üzerine, işçi listesinde ve çalışma sürelerinde yapılacak değişiklikler ancak yeni bir başvuru ile yapılabilecektir.
İŞÇİNİN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN YARARLANABİLMESİ GEREKLİ ŞARTLAR NELERDİR?
İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için;
– İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,
-İşçinin uygulamanın başladığı tarihte, çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (Uygulamanın başladığı tarihten önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar),
-İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygulamaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması,
gerekmektedir. Görüleceği üzere işçinin şahsen başvurusu yapması kabul edilmemektedir. İşveren işçiler adına başvuruyu yapacaktır.
KISA ÇALIŞMA UYGULAMASI İÇİN İŞÇİNİN ONAYI GEREKLİ MİDİR?
Kısa çalışma uygulaması için karar işverence alınarak Kuruma başvuru yapılır, bunun için işçinin talep veya rızasının alınması gerek bulunmamaktadır.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ SÜRESİ, MİKTARI VE ÖDENMESİ
- Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.
- Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.
- Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.
- Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.
- Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır.
- Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.
- Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir.
UYGUNLUK TESPİTİNE YÖNELİK GENEL BİLGİLER
Duyuru ile İşkur’un Covid-19 özelinde başvuruları ayrı değerlendireceği anlaşılmaktadır. Başvuruların yetkili iş müfettişleri tarafından işyeri ziyareti yapılmadan uzaktan değerlendirme ile sonuçlandırılacağı İşkur internet sistesinde açıkça ilan edilmiştir. Gerekli uygunluk tespitlerinin nasıl yapılacağı ile ilgili detaylı bilgilere yine İşkur’un internet sitesinen ulaşılabilir.
KISA ÇALIŞMANIN ERKEN SONA ERMESİ
İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.
Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Kısa çalışma uygulamasının süresi esas düzenleme ile paralel olarak Duyuru gereğince de 3 ay olacak düzenlenmiştir. Covid-19’un olumsuz etkileri 30.06.2020 tarihinden sonra da sürerse Cumhurbaşkanı kısa çalışma ödeneği süresini toplamda 6 aya kadar uzatma yetkisine sahiptir.
Kısa çalışma talep formu, kısa çalışma yaptırılacak bilgilerin yer alacağı liste, başvurularda kullanılacak elektronik pota adreslerine aşağıdaki linkler üzerinden ulaşabilirsiniz.
Kısa Çalışma Talep Formu:
http://media.iskur.gov.tr/37834/kisa-calisma-talep-formu.doc
Kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren liste :
http://media.iskur.gov.tr/37835/kisa-calisma-basvuran-listesi.xlsx
Kısa Çalışma Başvurularında Kullanılacak Elektronik Posta Adresleri :
