Hissedarların Önalım Hakkı

ÖNALIM HAKKI NEDİR ?

• Önalım hakkı, bir taşınmazın ya da paylı mülkiyetteki bir payın üçüncü bir kişiye satılması söz konusu olduğu durumda bu yerin veya payın öncelikle kişinin kendisine devredilmesini talep etme hakkıdır.
• Önalım hakkı Türk Medeni Kanunu’nda 2 çeşit olarak tanımlanmış bir haktır.
  • Yasal önalım hakkı, doğrudan kanun ile düzenlenmiş bir önalım hakkıdır, kullanılabilmesi için herhangi başka bir düzenlemeye ihtiyaç yoktur. Kanunda bu hak, paylı mülkiyet söz konusu olduğunda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması halinde, diğer paydaşlar tarafından kullanılabilen önalım hakkı olarak tanımlanmıştır. Önalım hakkından feragatin resmi şekilde yapılması ve tapu kütüğüne şerh verilmesi gerekir. Belirli bir satışta önalım hakkını kullanmaktan vazgeçme, yazılı şekle tabidir ve satıştan önce veya sonra yapılabilir.
    Önalım hakkı, satışın hak sahibine bildirildiği tarihin üzerinden üç ay ve her halde satışın üzerinden iki yıl geçmekle düşer.
    Önalım hakkı, alıcıya karşı dava açılarak kullanılır.
  • Sözleşmeden doğan önalım hakkı ise, sicile şerh verilen sözleş̧meden doğan ve şerhte belirtilen süre boyunca, belirtilen koşullara uygun olarak, ilgili kişilere karşı kullanılabilen bir hak olarak düzenlenmiştir. Kütükte koşulların belirtilmediği durumda, taşınmazın üçüncü kişiye satışındaki koşullar esas alınır.
    Şerhin etkisi her durumda, şerhin verildiği tarihin üzerinden on yıl geçmekle sona erer.
    Yasal önalım hakkının kullanılmasına ve vazgeçmeye ilişkin hükümler sözleşmeden doğan önalım hakkında da uygulanır.

ŞİRKETLER HUKUKUNDA ÖNALIM HAKKI

• Türk Ticaret Kanunu’nda Medeni Kanun haricinde ayrıca bir önalım hakkı tanımı yapılmamıştır ancak önalım hakkı, Ticaret Kanunundan ve hükümlerinden kaynaklı olarak şirketler hukuku kapsamında da uygulanabilir bir hak durumundadır.
• Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen “sözleşmesel önalım hakkı” kapsamında kullanılan bir haktır, şirket sözleşmesi ile düzenlenmelidir.
• Önalım hakkı, Türk Ticaret Hukukuna göre bir şirket payının üçüncü bir kişiye devri söz konusu olduğunda kullanılabilen bir haktır. Şirketin bir payının üçüncü bir kişiye devri söz konusu olduğunda daha önceden şirket sözleşmesi ile önalım hakkı tanınmış bir paydaş, bu hakkını kullanarak söz konusu payın kendisine devredilmesini talep edebilir.
• Bu hak yenilik doğuran bir haktır ve bu sebeple kullanıldığı, karşı tarafa ulaştığı an sonuçlarını doğurur, karşı tarafın kabul beyanı gerekli değildir.
• Önalım hakkının şirket sözleşmesinde ön görüldüğü durumda, bu hakkın kullanılması konusunda karar verilmesi genel kurulun devredilemez yetkileri arasındadır.
• Türk Medeni Kanunu’na göre payı devir alan alıcı veya satıcı, paydaşlara söz konusu devir noter aracılığı ile bildirmek zorundadır. Önalım hakkı, satışın hak sahiplerine bildirildiği tarihin üzerinden üç ay ve her halde devrin üzerinden iki yıl geçmekle düşer, kullanılamaz hale gelir.
• Esas sermaye pay senetleri ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olarak düzenlenir. Önalım hakkının mevcut olduğu durumda, bu hak senetlerde açıkça belirtilmelidir.
• Önalım hakkı kullanıldıktan sonra satış sözleşmesi ortadan kaldırılırsa ya da alıcının şahsından kaynaklanan sebeplerle onaylanmazsa, bu durum önalım hakkı sahibine karşı ileri sürülemez. Önalım hakkını kuran sözleşmede aksi öngörülmemişse, önalım hakkı sahibi payı, satıcının üçüncü kişiyle kararlaştırdığı satışa ilişkin koşullarla kazanır.