Türk Mevzuatına göre İrtibat Büroları ve Yabancı Şirketlerin İrtibat Bürosu Açma Şartları
1. İRTİBAT BÜROSU NEDİR?
Bir iş koluna dair Türkiye’deki Pazar payı ve iş imkanlarını gözlemek, test etmek isteyen, piyasa şartlarını araştırarak iş olanaklarını takip etmek isteyen, bu konularda merkez kuruluşuna bilgi sağlayan ve en önemlisi ticari amaç ihtiva etmeyen kuruluşlara irtibat bürosu denir.(Liaison Office)
İrtibat büroları, Türkiye’de yatırım ortamını gözlemlemek, piyasanın sunduğu fırsatları gözlemlemek ve pazarı tanımak isteyen yabancı yatırımcılar/ iş şahipleri için ticari faaliyet riskine girmeden Türkiye’de yer almak istemeleri ihtiyacını karşılamaktadır. İrtibat büroları temel faaliyetleri; Temsil Ağırlama, Denetim Kontrol, Teknik Destek, Haberleşme ve Bilgi Aktarımı konularından oluşmaktadır.
İrtibat Bürolar ile şube ve acenta kavramları uygulamada iç içe gözükebilmektedir. Faaliyet alanının sınırlandırılmış olması ve şubelerin kendi başlarına ticari veya sınai faaliyetlerde bulunabilmeleri temel fonksiyon ayrımları açısından uygulamada ciddi anlamda farklı ihtiyaçları karşılamaktadır. Bu ayrımlar detaylı olarak ilerideki bölümlerde incelenecektir.
2. YABANCI ŞİRKETLER İÇİN TÜRKİYE’DE İRTİBAT BÜROSU AÇILIŞI
2.1 İrtibat Bürosunun Kuruluşu
Yabancı yatırımcılar, izinler için gerekli hukuki prosedür sonrasında, ticari amaç dışındaki faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere irtibat bürosu açabilir. Gerekli izinler Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan alınır ve alınacak izinle faaliyet süresinin uzatılması mümkündür.
2.2 İrtibat Bürosu Mevzuatı
Yabancı şirketlerin Türkiye pazarı ile ilgili gerekli bilgileri ilk elden edinmesi, gözlemleri yapması ve piyasaları test etmesi için elverişli bir çözüm imkânı 4875 sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu (DYYK) ile düzenlenmiştir . DYYK m. 5/b gereğince yürürlüğe konulan, “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği”nin (DYY Yönetmeliği) 6-7’nci maddeleri ile bu konuda ayrıntılı olarak düzenleme yapılmıştır.
3. YABANCI ŞİRKET İRTİBAT BÜROSU KURULUŞU ŞARTLARI
Uygulama açısından mevzuatta ve yukarıda anlatılanlar doğrultusunda, Türkiye’de irtibat bürosu açılması için gereken şartlar şu şekilde sıralanabilir;
- Yabancı ülkede, o ülke kanunlarına uygun kurulmuş şirket olmalı.
- Türkiye’de irtibat bürosu bulunan şirketin, irtibat bürosu aracılığıyla ticari faaliyette bulunmaması gerekir.
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan faaliyet izni alınmış olması gerekir.
- Başvuruda istenen belgeler eksiksiz sunulmalıdır.
4. İRTİBAT BÜROSU FAALİYET SÜRESİ
Yabancı bir şirketin irtibat bürosu açmasına izin verme ve bu izinlerin süresini uzatma yetkisi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı , Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir. İrtibat bürolarına, üst sınır 3 yıl olacak şekilde izin verilir ve faaliyet süresini uzatmak isteyen irtibat bürolarının faaliyet süresi dolmadan önce, Genel Müdürlüğe, süre uzatım talebinde bulunmaları gerekir. Uzatma talebine ilişkin başvurulara; geçmiş yıl faaliyetleri, geleceğe yönelik iş planları, istihdam edilen personel sayısı gibi verileri içeren ayrıntılı bir raporun da eklenmesi gerekmektedir. Genel Müdürlük bu rapor çerçevesinde irtibat bürosunun geçmiş ve gelecek faaliyetlerini inceleyerek 5 ile 10 yıllık sürelerle irtibat bürosunun iznini uzatabilecektir. Pazar araştırması veya yabancı şirketin ürünlerinin ya da hizmetlerinin tanıtımını yapmak üzere izin alan büroların faaliyet süreleri ise yeniden uzatılmaz. (DYYK m. 8/a, b).
5. İRTİBAT BÜROSU FAALİYET ALANLARI
İrtibat Büroları, Doğrudan Yabancı Yatırımcılar Kanununa göre irtibat bürosu ticari kazanç elde edecek herhangi bir faaliyette bulunamaz. DYYK 8/d maddesinde irtibat bürosunun faaliyette bulunabileceği işler sınırlı sayıda belirtilmiştir:
Pazar araştırması yapmak, ana şirket tarafından sağlanan mal ve hizmetleri tanıtmak, tedarikçilerin kontrolü, teknik destek sağlamak, iletişim ve bilgi, bölgesel yönetim ve diğer hususlardır.
İrtibat bürolarının faaliyetlerinin mevzuata uygunluğu Bakanlık tarafından denetime tabidir. Bakanlık denetimi sonucu faaliyet alanlarını aşan faaliyette bulunduğu tespit edilen irtibat bürolarına otuz gün süre verilir, bu süre haklı gerekçelerin varlığı halinde otuz gün daha uzatılabilir. Verilen süre sonunda Bakanlık’a başvurmayan irtibat bürolarının izinleri iptal edilir.
DYYK 8/d maddesinde yer alan irtibat büroları faaliyet alanı özellikli durumlarını ve izin uzatma sürelerine ilişkin tabloya aşağıda yer verilmiştir:
6. İRTİBAT BÜROLARINA GETİRİLEN KISITLAMALAR
Mevzuat hükümleri doğrultusunda İrtibat Bürolarının ticari faaliyette bulunması yasaklanmıştır. İrtibat Bürolarının Şubeden farklı olarak kendine ait yani tahsis olunmuş ayrı bir malvarlığı olmadığından, tüm organizasyon ve faaliyetleri ile gider ve masrafları yatırımcının yurtdışındaki ana şirketi tarafından finanse edilir. Ana şirket, temsilcilik için gerekli olan tüm ödemeleri kendisi sağlar.
7. İRTİBAT BÜROSUNUN TEMSİL YETKİSİ VE SORUMLULUĞU
İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmekle görevli olarak atanan kişi ve/veya kişilerle yabancı şirket arasında kurulan hukuki ilişki vekâlet sözleşmesine dayanabileceği gibi iş sözleşmesine de dayanabilir. İrtibat bürosunu idare eden kişiye müdür, genel müdür olarak adlandırılabilmektedir. İş Kanunu bakımından Türkiye’de kurulu bir irtibat bürosu işyeri kavramına dahildir. Zira yabancı şirket, irtibat büroları vasıtasıyla hizmet üretmektedir. Dolayısıyla İş Hukuku’nda işyerine ilişkin hükümler, irtibat büroları açısından hüküm ve sonuç doğuracaktır.
DYYK’ya göre yabancı yatırımcı, “yabancı ülkelerin vatandaşlığına sahip olan gerçek kişiler ile yurtdışında ikamet eden Türk vatandaşlarını, yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişileri ve uluslararası kuruluşları” ifade eder. Bu durumda Kanunda sayılan bu yabancı yatırımcılar, iş hukuku anlamında işveren olarak nitelendirilecektir. Burada kişileri istihdam eden irtibat bürosu değil, yurt dışındaki şirkettir. İrtibat bürosu işveren olarak kabul edilmez.
8. SONUÇ
Ticari risk altına girmek isteyen yabancı şirket sahipleri Türkiye Pazarını gözlemlemek, birinci elden deneyimlemek, gerekli gözlemleri yapmak amaçlarıyla irtibat bürosu açmaktadırlar. İrtibat bürosu 4875 sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu” ve “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği” ile düzenlenmiştir. İrtibat büroları için başlangıçta faaliyet izinleri 3 yıl süre için verilmekte ve Ekonomi Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünce faaliyet konularına göre bu izinler 5 ila 10 yıl uzatılabilmektedir. İrtibat bürolarının ticari faaliyette bulunması mevzuat kapsamında yasaklıdır, bu durumun tespiti durumunda faaliyet izni iptali sonucu ortaya çıkabilecektir. İrtibat büroları faaliyet alanları; Pazar araştırması yapmak, ana şirket tarafından sağlanan mal ve hizmetleri tanıtmak, tedarikçilerin kontrolü, teknik destek sağlamak, iletişim ve bilgi ile bölgesel yönetim konuları olarak sınırlı sayıdadır.
Bülteni PDF formatında indirmek için tıklayınız.
